Emotionele en sociale klachten door hartfalen bij naasten

Wat is het gevolg?

Het gevolg van psychosociale problemen kan zijn dat u lichamelijke klachten heeft, stress voelt of contacten met anderen uit de weg gaat waardoor u zich eenzaam kunt voelen. Chronische stress heeft een negatief effect op de gezondheid. Daarom is het belangrijk dat u de psychosociale problemen serieus neemt. En dat u zoekt naar oplossingen. Alleen of met hulp van anderen.

“De overbelasting van de naasten is zo groot. Dat vind ik zo triest. Iedereen moet het binnen z’n eigen kringetje maar zien te redden, met al die emoties die erbij komen kijken. Aandoeningen aan het hart maakt mensen angstig. Het is immers zo’n kritiek orgaan. Toch zie je aan de buitenkant vaak niet dat er iets aan de hand is. “Het is nu toch goed, hij heeft nu toch een ICD”, zeggen mensen in de omgeving dan. Maar op emotioneel vlak doet het ook iets met je. De psychosociale aspecten zouden veel meer een gespreksonderwerp moeten zijn. Mensen weten bij ziekte vaak niet wat te zeggen. Maar dan zeg ik: “Je hoeft ook niets te zeggen, vraag gewoon hoe het gaat.” Een luisterend oor, dat is waar het om gaat.”

Hartfalen is ingrijpend

Door het hartfalen kan uw naaste vaak sommige dingen niet of niet meer zoals daarvoor. Denk aan werk, hobby’s, sport en vakanties. Dat heeft ook consequenties voor u. Hartfalen is voor veel mensen ook ingrijpend doordat u moet leren leven met de wetenschap dat uw naaste (grote) kans heeft om snel te overlijden. Daarbij kan degene met hartfalen vaak moe zijn of benauwd of regelmatig naar het ziekenhuis moeten.

Dit verandert het leven van alle betrokkenen. Daarbij kan uw naaste afhankelijk zijn of worden van u en een dieet moeten volgen. Dat kan invloed hebben op de relatie met u en ook van invloed zijn op uw sociale leven.

Bij hartfalen spelen bij patiënt én naasten vaak gevoelens van verlies. Dit kan verlies zijn van vrijheid omdat u niet meer (zomaar) op vakantie kunt. Verlies van zelfstandigheid omdat u zich overgeleverd voelt aan de artsen. Verlies van tijd omdat u taken moet overnemen die uw zieke naaste deed. Of omdat u zorgtaken voor uw partner of kind krijgt. Maar ook financieel verlies, omdat uw zieke partner of uzelf door de gevolgen van het hartfalen minder kan werken en u dus minder te besteden hebt. Er verandert veel. Wat eerst gewoon was, is dat nu niet meer. U moet uw plannen voor de toekomst aanpassen. Het is heel normaal als u daarover verdrietig, boos of angstig bent. Of dat u veel piekert.

De mensen om u heen

Hartfalen heeft impact op het leven van alle betrokkenen, patiënt en naasten. Bijvoorbeeld familie, vrienden of collega’s. Het gezinsleven moet vaak op allerlei manieren worden aangepast. Sommige mensen in uw omgeving gaan misschien anders met u om of ze begrijpen niet goed waar u als naaste elke dag mee te maken heeft. En dat u zich hierdoor zorgen maakt, of humeurig kunt zijn en alleen naar feestjes komt. Aan de buitenkant is niet altijd te zien hoe uw zieke naaste zich voelt. Voor anderen is het ook lastig te begrijpen dat deze soms wel, soms niet mee kan doen. Zo lukt het de ene keer wel en de andere keer niet om bij een familiefeestje te zijn. Voor u als naaste is dat ook ingrijpend. Sommige contacten kunnen eindigen. Ook uw sociale leven kan veranderen. Daardoor kunt u zich eenzaam en verdrietig of boos voelen. Praten en ervaringen delen met lotgenoten, met mensen die hetzelfde meemaken, kan helpen. Wilt u contact met lotgenoten leggen, kijk dan hier.

Relatie

Als uw partner hartfalen heeft, kan dat uw relatie veranderen. Bijvoorbeeld omdat uw partner vaak erg moe is of emotionele klachten heeft door het hartfalen. Of u kunt minder dingen doen waar u altijd samen van genoot. Mogelijk moet u taken overnemen die hij of zij niet langer kan doen. De rollen in uw relatie kunnen ook veranderen: u wordt naast echtgenoot/echtgenote ineens ook mantelzorger. Ook kan het karakter van uw partner veranderen door het hartfalen.

“Mijn man vertoont gedragsveranderingen en stemmingswisselingen door zijn medicatie, hij is snel boos en onredelijk, hij ziet alleen maar problemen. Ik vind het moeilijk om hiermee om te gaan.”

“Soms kom je voor je gevoel tijd te kort. Er zijn amper ‘vrije’ zorgdagen.”

“Ik moest heel veel ballen in de lucht houden, ik had een baan en een gezin en de zaak nog en altijd maar flink zijn.”

 “Het gedrag van mijn man is door de hele situatie wel veranderd. Hij is gevoeliger geworden voor emoties. En zijn concentratie is slechter geworden. Hij kookt heel graag en heel goed. Soms zitten we in de keuken te praten en staat de groente ineens niet op tafel, want koken is plannen en concentreren. Met zulke dingen valt dat me op. Gevoelsmatig heeft het ook een behoorlijke impact, zowel voor hem als voor mij. Dat herken ik ook vanuit mijn werk als wijkverpleegkundige. Als ik aan de partner vraag: “Hoe is het met u?”, dan wordt er vaak geëmotioneerd gereageerd.”

Seksualiteit en intimiteit

Hartfalen kan ervoor zorgen dat uw partner anders omgaat met seksualiteit en intimiteit. Dit komt bij zowel mannen als vrouwen voor. Bijvoorbeeld door stress of vermoeidheid. Daarnaast kan er angst zijn dat seksuele activiteit een nieuw incident veroorzaakt. Ook de medicatie kan invloed hebben. Sommige medicijnen kunnen bijvoorbeeld minder zin in seks of erectieproblemen geven. Degene met hartfalen kan zich minder aantrekkelijk vinden en onzeker voelen. Dit alles kan voor spanningen binnen de relatie zorgen.

Wanneer u zich zorgen maakt of vrijen niet een te zware belasting is voor een hart met hartfalen, dan is het goed om het volgende te weten: Qua inspanning is vrijen te vergelijken met traplopen. Voor patiënten die goed zijn ingesteld op medicijnen en die zonder problemen een trap op kunnen lopen in een redelijk tempo (ongeveer 20 treden achter elkaar in 10 seconden) is seksuele activiteit geen probleem.

Werk/hobby’s, geldzaken

Misschien kunt u of uw partner door het hartfalen minder werken. Een gevolg kan zijn dat u minder te besteden hebt. Dat heeft weer invloed op andere mogelijkheden en kan tot geldzorgen en stress leiden. Misschien kunt u bepaalde hobby’s of een sport niet meer uitoefenen. Of kunt u niet meer reizen zoals u gewend was. Ook dat verlies kan voor psychosociale problemen zorgen.

“Mijn man kan door zijn hartfalen niet meer werken. Dat zorgt voor financiële zorgen. Die geven mij best veel stress. Je kunt een heleboel dingen niet meer doen, dat vind ik niet eens zo erg, maar ik wil wel graag in mijn eigen huis blijven wonen en in mijn eigen buurt.”